Կետադրել տեքստը՝ բացատրություններով։

Հայոց հինավուրց սրբազնագույն գետը` Եփրատը կամ Արածանին սկզբնավորվում է հայկական լեռնաշխարհի բարձունքներից,սառցապատ կատարներից: Այն սրընթաց գահավիժում է, փոքր-ինչ հանդարտվում, հարթավայրում ու միավորվում Տիգրիսի հետ: Եփրատը Պարսից ծոց չի՛ հասնում: Սնվելով Ծաղկանց սիգապանծ լեռների ականակիտ աղբյուրներից, Արածանի-Եփրատը շառաչյունով թռչկոտում է ժայռաբեկորների վրայով,մի վայրկյան հանգստանում,ապա շունչ առնում Մշո դաշտում: Հանկարծակի սեղմվում ու խեղդվում է Կնճան լեռների կիրճերում: Ասում են հեթանոս հայերի պաշտելի դիցուհի՝ Աստղիկը, ով սիրո աստվածուհին էր, լոգանք ընդունելու համար ընտրել է այդ վայրը: Դիցուհու գեղեցկությունը տեսնելու փափագը դեպի այստեղ էր բերում հայ կտրիճներին: Բնությունն անգամ անտարբեր չէր մնում աստվածուհու նկատմամբ: Աստղազարդ երկնքից ասես ապշած նայում էր լուսնյակը, իսկ աստղերը զարմանքով թարթում էին աչքերը։

Ուղղորդող հարցեր

• Ո՞ր   տարրերն  են  ավելի  շատ, մետաղները, թե՞  ոչ  մետաղները, ինչու՞:
  Ոչ մետաղները ավելի քիչ են,ընդհամենը 22տարր։Պատճառը՝ատոմական շառավիղն է։
• Ո՞ր   առանձնահատկություններն  են  բնորոշ  բոլոր  մետաղներին:
  Սենյակային պայմաններում բոլոր մետաղները պինդ են։
• Մեկնաբանեք  մետաղների  ֆիզիկական   հատկությունները:
  Ճկունություն,ջերմային հաղորդականություն,մետաղական փայլ և այլն․․․

Մարտի 8, թե՞ Ապրիլի 7

Պարսկաստանի արքա Արտաքսերքսես 1֊ինը ք.ա. 465֊424, որ գժտվել էր կնոջ՝ Դամասպիյայի հետ և ըստ օրենքի՝ հրաժարվել նրանից, սկսեց կենակցել ազգությամբ հրեա Էսթերի հետ, ում նոր էին բերել հարեմ: Երիտասարդ, գեղեցիկ և ցանկալի Էսթերը, արագ խելքահան անելով Արտաքսերքսեսին, դարձավ հարեմի տիրուհին։Արքան սկսեց աչքաթող անել երկրի ներքին տնտեսական գործերը, որի պատճառով հրեաները գերիշխող դիրք գրավեցին հասարակական կառավարման գործերում։
«… թագավորը թույլ էր տալիս բոլոր քաղաքներում գտնվող հրեաներին հավաքվել և բոլոր ազգերի մեջ ու բոլոր գավառներում ոչնչացնել, սպանել և կործանել իրենց հանդեպ թշնամաբար տրամադրված բոլոր զինված մարդկանց, այդ թվում երեխաներին ու կանանց, իսկ նրանց ունեցվածքը կողոպտել: Թագավորի բոլոր գավառներում դա պետք է արվեր մեկ օրում՝ տասներկուերորդ ամսվա, այսինքն՝ Ադար ամսվա տասներեքերորդ օրը»:
(Էսթեր 8:11,12):
Նույն օրը արքունիքում կազմակերպված խնջույքի ժամանակ թունավորվում է 500 մարդ, Ամանը, 10 որդիների հետ, ցցի է հանվում: Ողջ երկրով մեկ մահապատժի է ենթարկվում 75 000 մարդ, այդ թվում՝ կանայք ու երեխաներ:Հաջորդ օրը հրեաները տոնում են հաղթանակը: Այդ օրը հրեաները թխում են գլխատված պարսիկ նախարարի անունով «Ամանի ականջներ» խմորեղենը, երեխաներին՝ նվիրում խաղալիք կախարաններ` թշնամիներին կախել սովորեցնելու համար:

Սա Հրեաների Ադար ամսվա 14֊րդ օրն է, որը հին տոմարով (Հուլյան) համապատասխանում է փետրվարի 23֊ին, իսկ ներկայիս (Գրիգորյան) տոմարով մարտի 8-ն է:

Հազարամյակների պատմություն ունեցող հայ ազգը կերտել է իր ինքնատիպ մշակույթը և ունի իր ազգային տոնածիսական համակարգը, և օտարածին, օտարապաշտ տոներին ադապտացվելու կարիք չունի։Հայկեան տոմարով Արեգ ամսվա 19֊րդ օրը կոչվել է ԱՆԱՀԻՏ և նշվել մայրության ու պտղաբերության Դիցամայր Անահիտի փառաբանման տոն (կապված է Արևի 19-ը աստիճանների հետ):
Գրիգորյան(ներկայիս) օրացույցին այն համապատասխանեցնելու համար անհրաժեշտ է՝ Արեգ ամսվա Արեգ օրից, այսինքն մարտի 21֊ից հաշվել 19֊ը օր. Ստացվում է ապրիլի 8:
Որտեղի՞ց ապրիլի 7-ը։
Գարնանային գիշերահավասարը, հնում տեղի է ունեցել մարտի 20֊ին, որից հաշվելով 19֊ը օր՝ նոր տոմարով ստացվում է ապրիլի 7֊ը։

Հայ-հին մշակութ․Հեթանոս Դիցեր

• 

• 

• 

Հեթանոս բառի արմատը էթնոսն է, այն հունարենից թարգմանաբար նշանակում է բնիկ, տեղացի կամ ազգային։ Այսօրվա տերմինաբանությամբ կարելի է նաև ասել որ հեթանոս բառը նախկինում օգտագործվել  է որպես ազգայնական իմաստով։

 Գրիգոր Լուսավորիչը,որը ուներ պարթևաասորական ծագում, երբ կարողացավ հասնել նրան,որ քրիստոնեությունը Հայքում ընդունվեց որպես պետական կրոն, նա չլինելով հայ, չլինելով  ազգային գործիչ, հեթանոս էր անվանում բոլոր այն հայերին՝ որոնք հավատարիմ էին մնացել իրենց նախնյաց հավատամքին` Հայկ նահապետի ուսմունքին։Հավատամքը կոչվում է Հայկյան ուսմունք, իսկ այն կրողները Հայկազուններ կամ Արևորդիներ։Մեր նախնիները օգտագործել են ո՛չ թե աստվածներ, այլ դիցեր տերմինը, աստված բառը հայկական ծագում չունի։Հայկյան հավատամքում  գոյություն ունի Արարիչ հասկացողությունը, դա  այն ուժն է, որը արարել է մեզ շրջապատող ամեն ինչը` երկիրը, երկինքը,ողջ տիեզերքը, դա այն ուժն , որը կա  ցանկացած մարդու մեջ։Հայկյան ուսմունքում տարբերակում ենք արարչական ուժի ութ որակումներ, որոնց անվանում ենք դիցեր, դրանք են` Արամազդը, Անահիտը, Վահագնը, Աստղիկը, Տիրը, Նանեն, Միհրը և Սանդարամետը։Դիցերը հենց մեր մեջ են։ Երբ ինչ որ մեկը զենքը ձեռքին մարտնչում է ոսոխի դեմ, նրա մեջ արթնանում են՝ Վահագնի ունակությունները, սիրահարվելու դեպքում նրա մեջ արթնանում է Աստղիկ դիցուհու սերը, կինը երբ պետք է մայրանա նրա մեջ արթնանում են Անահիտ դիցուհու ունակությունները․․․Անահիտ դիցուհու գլխավոր տաճարը գտնվել է Բարձր Հայքի Եկեղցյաց գավառի Երիզիա ավանում։Մ․թ․ա 34թ-ին հռոմեացի զորավար Մարկոս անտոնիոսը պարթևական արշավանքի ժամանակ թալանել է տաճարի հարստությունը։Նրա զինվորները ջարդել են Անահիտի վիթխարի ոսկեձույլ արձանը,բաժանել իրար մեջ ու տարել Հռոմ։Լուրեր են տարածվել,որ Անահիտի արձանի վրա հարձակված առաջին զինվորը կուրացել,այնուհետև խելագարվել է։Անահիտի տաճարներ կային Հին Հայաստանում,հատկապես Տարոնում և Վասպուրականում։Քրիստոնեությունը ընդունելուց հետո,քանդել են Անահիտ դիցուհու տաճարները և նույն տեղում,տարներ անց կառուցել են Մարիամ Աստվածածնի անունով եկեղեցիներ։

Ալյումին

Ատոմի կառուցվածքը

Ալյումինը IIIA խմբի տարր է, ուստի ատոմի արտաքին էներգիական մակարդակում առկա է երեք էլեկտրոն, որոնցից երկուսը զույգված են: Միացություններ առաջացնելիս՝ այդ ատոմը հիմնական վիճակից հեշտությամբ անցնում է գրգռված վիճակի, որին համապատասխանում են չզույգված երեք էլեկտրոն:

Բնության մեջ ալյումինը ամենատարածված մետաղական տարրն է: Ազատ վիճակում չի հանդիպում: Ալյումին պարունակող հիմնական հանքանյութերն են՝ Բոքսիտ՝ Al2O3⋅nH2O               Կավ՝ Al2O3⋅2SiO2⋅2H2O

Ալյումինի օքսիդը երկդիմի օքսիդ է, ուստի փոխազդում է և՛ թթուների, և՛ հիմքերի հետ.

AI2O 3+ 6HCI = AICI3 + 3H2OAI2O 3+ 2NaOH  = 2NaAIO2 + H2O

Հայ-հին մշակույթ․Հելլենիզմի ժամանակաշրջան

Նախագիծ

Աքեմյան Պարսկաստանի կործանումից հետո,Ասիայում սկիզբ առավ նոր՝հելլենիզմի  ժամանակաշրջանը։Հայաստանը նույնպես ենթարկվեց հելլենիզմի ազդեցությանը Ք․ա 2-րդ դարի սկզբին։
Հունարենը և հունական մշակույթը տարածում գտան հիմնականում հայկական արքունիկում,հելլենիզմը մեծապես հարստացրեց մեր ազգային մշակույթը՝Հայաստանում տևեց գրեթե վեց դար։Տիգրան Մեծի օրոք (Ք․ա․ 95-55թթ․) Հայաստանը վերածվեց Հին աշխարհի առաջավոր երկրներից մեկի։Կառուցվեցին ամրոցներ և մաշտամունքային շինություններ,ավելի քան 2 տասնյան քաղաքներ։Առանձնանում են՝Երվանդաշատը,Արտաշատը,Տիգրանակերտն ու Վաղարշապատը։Տիգրան Մեծին հաջորդած Արտավազդ Բ արքայի օրոք Արտաշատի թատրունում ներկայացվում էին բազում ողբերգություններ։

Հելլենիստական Հայաստանի ամրոցական արվեստի լավագույն կոթողներից է Գառնիի տաճարը,որը կառուցել է Տրդատ Ա թագավորը։Գառնին պալատական համալիր է։այնտեղ պահպանվել է նաև անտիկ շրջանին բնորոշ բաղնիք՝հատակի խճանկարով։

Պարսկաբյուզանդական ապստամբությունը

7-րդ դարից վերսկսվեց Պարսկաբյուզանդական ապստամբությունը։պարսից զորքերը ներխուժեցին Հայաստան։Հայերի կողմից ապստամբում էր՝Վահան Իշխանը։Տարոն Սասունի հայ բնակչությունը ջախջախում է պարսից զորքերը։
614թ․ Պարսիկները գրավում են Երուսաղեմը։Պարսկաբյուզանդական պարտությունը ավարտում է Պարսկաստանի պարտությամբ։Հեռակլ կայսրը 631թ․ին խաչափայտը վերադարձնում է Երուսաղեմ(խաչվերաց)
Կոմիտաս Մամիկոնյանը պատերազմի ավարտից հետո,օծվում է որպես կաթողիկոս։618 թ․ կառուցում է Հռիպսիմե եկեղեցին։Վարազտիրոց Բագրատունին 628-632 նախաձեռնությամբ սկսվեց  Հայաստանի անկախացման գործընթացը։Հեռակլ կայսրը նրան աքսորեց։
Դավիթ Սահարունին ղեկավարում է սկսած շարժում,համախմբում ժողովրդին։
Հեռակլը ստիպված նրան ճանաչում է՝ Հայոց Իշխան։Արաբները 7-րդ սկսեցին  իրենց արշավանքները հարևան երկրների դեմ։Նրանց զորքերը 636 թվականին պարտության մատնեցին սկզբում ՝ Բյուզանդացիներին,հետո Պարսկական զորքերին։Թեոդորոս Ռշտունին Հայոց-Իշխան և սպարապետ Հայաստանի արևմտյան և Արևելյան մասերը 639թվականին։Ռշտունու նստավայրը Աղթամարը։640 թվական՝Վերսկսվում են Արաբական ներխուժումները Հայաստան։641 հարձակվում են Դվինի վրա։Բյուզանդական կայսրը ձերբակալում է Թեոդորոս Ռշտունուն՝ կեղծ մեղադրանքով։Արաբներին դիմադրություն է ցույց տալիս Կոգովիդի Արծափ ամրոցի մոտ։Արաբները պաշտպանում են Նախիջևանի բերդը,չեն կարողանում գրավել այն։

Հայոց լեզու․Վերլուծել ձևաբանորեն

Բերդի գլխին նստած ամպը վարագույրի պես մեկ ետ էր քաշվում, երևում էին պարիսպները, մեկ ծածկում էր կատարը։ Առաջին ձիավորը աչքը պարիսպներից չէր հեռացնում։ Նրա գլխում բերդի պատմությունն էր, մագաղաթյա մատյաններում գրած խոսքերը իշխանական օրերի մասին, երբ զրահապատ ձիերի սմբակները դոփում էին երկաթյա մուտքի առաջ և ավերիչ  դարձող նրա համհարզները ճոճում էին նիզակները։

Բերդ-գոյական․ուղղական հոլով
գլխին-գոյական,տրական հոլով
նստած-հարակատար դերբայ
ամպ- գոյական,ուղղական
վարագուրի-գոյական,սեռական հոլով
քաշվել-բայ
երևում էին-անկատար անցյալ
պրիսպներ-գոյական
ծածկում էր-բայ,անկատար անցյալ
կատար-գոյական ուղղական հոլով
Առաջին-դասական թվական
Ձիավոր-գոյական
աչք-գոյական
հեռանալ-անորոշ բայ
Նրա-հատկացուցիչ
գլխում- ներգոյական հոլով,գոյական
բերդի-գոյական,սեռական հոլով
մագաղաթյա-հարաբերական ածական
գրած-հարակատար դերբայ
խոսքեր-գոյական,ուղղական հոլով
իշխանական-բարդածանցավոր
օրերի-գոյական,սեռական հոլով
երբ-հարաբերական դերանուն
զրահապատ-գոյական,սեռական հոլով
ձիերի-գոյական,սեռական հոլով
սմբակներ-գոյական,սեռական հոլով
դոփում էին-գոյական,անկատար անցյալ
երկաթյա-ածական
մուտքի-գոյական,սեռական հոլով
առաջ-գոյական,ուղղական հոլով
ավերիչ-ածական
ճոճում էին-բայ,անկատար անցյալ
նիզակներ-գոյական,ուղղական հոլով

Project. The most popular professions

I will tell you about my profession today․I chose my profession very easily․I play the cello, it’s my grandmother’s dream․I used to go to the piano from kindergarten, but I did not like it․I was going to concerts with my grandparents,during one of the concerts i saw tat they were playing the cello and i really liked that instrument.My parents realized that I loved the cello,was admitted to that department․It is very difficult to play the cello, so they usually go from grade 0․But I was immediately taken to the first grade․I was so obsessed with the cello that I persuaded my mother to leave the piano․I have been playing the cello for 7 years, during which time I have participated in 3 competitions․Now i am preparing for competitions again.I play in 3 big orchestras.
I decided to keep playing the cello because it’s my grandparents’s parents’s dream․
 

Քաղցկեղի մասին

Պատճառ-Ժառանգական նախատրամադրվածություն,միջավայրի վնասակար գործոններ,ապրելակերպ
Փոխանցման ձև— ոչ վարակիչ
Հիվանդության ախտանիշներ-ցավ,թուլություն,արյունահոսություն,քաշի կորուստ
Վնասում է-ուռուցքի տեղակայման օրգանը,ընդհանուր օրգանիզմը
Ռիսկի գործոններ-տարիք,ծխել,ալկոհոլի չարաշահում,սննդակարգում մրգերի և բանջարեղենների բացակայում
Բուժում— քիմիոթերապիա,ճառագայթային թերապիա,հորմոնալ թերապիա,թիրախային թերապիա,վիրահատություն

Քաղցկեղները հիվանդությունների մեծ ընտանիք են, որոնք ներառում են բջջի չկարգավորված աճն ու օրագանիզմի այլ հատվածներ տարածվելու ունակությունը։ Քաղցկեղի ժամանակ առաջանում են զանազան նորագոյացություններ։ Նորագոյացությունը կամ ուռուցքը բջիջների խումբ է, որոնք անվերահսկելիորեն բազմանում են և ունակ են ձևավորելու ուռուցք կամ դիֆուզ կերպով տարածվել։

Բոլոր քաղցկեղային բջիջներին բնորոշ է 6 առանձնահատկություն։ Չարորակ ուռուցքի առաջացման համար անհրաժեշտ են հետևյալ առանձնահատկությունները

• Բջջի աճ և կիսում արտաքին ազդանշանման բացակայությամբ
• Շարունակական աճ և բազմացում անգամ երբ կա հակառակ ազդանշանում
• Բջջի ծրագրավորված մահվան բացակայություն
• Բջջի բաժանման անսահման քանակ
• Արյունատար անոթների առաջացման խթանում
• Հյուվածքների ներսփռանք և մետաստազների առաջացում
  
  

Քիմիոթերապիա

Քիմիոթերապիան քաղցկեղի բուժման տեսակ է՝ ցիտոտոքսիկ դեղամիջոցներով։ Այն ներառում է դեղանյութերի տարբեր տեսակներ, որոնցից են ալկիլացնող ագենտներն ու հակամետաբոլիտները։ Դասական քիմիոթերապևտիկ միջոցները սպանում են արագ բազմացող բջիջները, ինչը հատկանշական է քաղցկեղային բջիջներին։Թիրախային թերապիան քիմիաթերապիայի տեսակ է, որի թիրախն են այն մոլեկուլները, որոնցով քաղցկեղային բջիջները տարբերվում են նորմալ բջիջներից։Թիրախային թերապիայի առաջին դեղերը պաշարում էին էստրոգենային ընկալիչները՝ կանխարգելելով կրծքագեղձի քաղցկեղի աճը։