Թուրքիայում շատերը նախընտրում են չխոսել թուրքական պետության և թուրքական մշակույթի զարգացման գործում հայերի դերի մասին։ Սակայն թուրքերը չեն կարող չխոսել այդ հայերից մեկի մասին։Նա ժամանակակից թուրքերենի հիմնադիրն է՝ Հակոբ Մարթայանը, կամ ինչպես թուրքերն են նախընտրում անվանել՝ Հակոբ Դիլաչարը։ Երբ Քեմալ Աթաթուրքը որոշեց կատարել թուրքերենի բարեփոխում և օսմաներեն-թուրքական լեզուն (օսմանլերեն) արաբերենից լատինական այբուբենի թարգմանել, նա խնդրեց Հակոբ Մարթայանին կատարել այդ գործը։Աթաթուրքի ընտրությունը, ինչպես երևում է, պատահական չէր. Հայ ազգի կարկառուն ներկայացուցիչ Հակոբ Մարթայանը ծնվել է 1895թ. մայիսի 22-ին Կոստանդնուպոլսում (Ստամբուլ): Սովորել է Ստամբուլի ամերիկյան դպրոցում (Ռոբերտ քոլեջ)։ Այնուհետև նա դարձավ այդ քոլեջի անգլերենի ուսուցիչը, իսկ ավելի ուշ՝ տնօրենը։
Երբ սկսվեց Առաջին համաշխարհային պատերազմը, Մարթայանին տարան սիրիական ռազմաճակատ՝ կռվելու անգլիացիների դեմ։ Քանի որ Մարթայանը տիրապետում էր անգլերենին, անգլիացի բանտարկյալները խնդրեցին նրան փոխանցել թուրք սպաներին իրենց նկատմամբ բռնությունները դադարեցնելու իրենց խնդրանքը։ Ի պատասխան՝ սպաները Հակոբին տարել են հրամանատարի մոտ՝ որպես դավաճան։ Այդ ժամանակվանից Մարթայանի ճակատագիրը փոխվեց. Որոշ ժամանակ անց Մարթայանը դասախոսություն է կարդացել վերոնշյալ հրամանատարին, որը հետագայում դարձել է Թուրքիայի Հանրապետության առաջին նախագահը:Այս նպատակով 1932 թվականին ստեղծվել է Թուրքական լեզվաբանական ընկերությունը։ Քանի որ Թուրքիայում բավականաչափ լեզվաբաններ չկային, Քեմալը որոշեց Մարթայանին հրավիրել Ընկերություն։ Հաստատվելով Անկարայում՝ հայ լեզվաբանը դարձել է նախագահի խորհրդական թուրքերենի:Մարթայանը լեզվաբանության և ընդհանուր լեզվաբանության պատմություն է դասավանդել Անկարայի համալսարանում։ Այդ ժամանակ նրան արդեն տրվել էր Դիլաչար մականունը։1934 թվականին Քեմալը ստորագրել է ազգանունների մասին օրենքը՝ նախ հրամայելով ազգանուններ տալ լեզվաբաններին ու հասարակական գործիչներին (նախկինում Թուրքիայում ազգանուն չկար)։ Միևնույն ժամանակ թուրք լեզվաբանները Մուստաֆա Քեմալի համար մշակել են Թուրք Աթասի ազգանունը, որն այնուհետև Մարթայանը փոխել է որպես Աթաթուրք և մինչ այժմ Քեմալը հայտնի է որպես Աթաթուրք։ Քանի որ Մարթայանը, ի տարբերություն մյուսների, ունեցել է ազգանուն, Աթաթուրքի կողմից նրան շնորհվել է Դիլաչարի կոչում, որը թուրքերեն նշանակում է «լեզվաբան»։
Անգին Շիրինյան 